ကမၻာႀကီးမွာ အရွားပါးဆံုးအရာေတြက ရနံ၊ ေရေကာင္းေရသန္႔၊ စားနပ္ရိကၡာေတြ မဟုတ္ပါဘူး၊ က်င့္၀တ္သီလႏွင့္ ဦးေဆာင္မွဳျဖစ္ပါတယ္။ အမွန္တရားအေပၚ သံႏၷိဌာန္ခ်ထားတဲ့ သိပၸံပညာ၊ ကိုယ့္က်င့္တရားႏွင့္ လူေတြကသာ က်ေနာ္တို႔ ေရွ႕က စိန္ေခၚေနတဲ့၊ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းက လက္ရွိႀကံဳေတြ႔ေနရတဲ့ ဆင္းရဲမြဲေတမွႈ၊ ေရာဂါဘယ၊ ဒုဗိကႏၱယကပ္ေတြကေန ေက်ာ္လႊား ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ႔ တဖက္မွာလည္း အာဏာကိစၥေတြက အမွန္တရားကို ရြံရွာမုန္းတီးတဲ့ အေလွ်ာက္ မနားမေန တိုက္ခုိက္ေနပါတယ္။
ဒီလထဲမွာ ေသဆံုးသြားတဲ့ Václav Havel ကေတာ့ လူသားမ်ဳိးဆက္တစ္ခုကို သစၥာတရားႏွင့္ အသက္ရွင္ ေနထုိင္ဖုိ႔ ေက်းဇူးျပဳႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ သူရဲ႕ေက်းဇူးတရားေတြကို ေအာက္ေမ့ဂုဏ္ျပဳတဲ့ အေနနဲ႔ ေခတၱၿငိမ္သက္ အေလးျပဳၾကပါစို႔။
ဗားကလက္ဟာဗဲလ္ ဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ အခုလိုအခ်ိန္မ်ဳိးမွာ ဆိုဗီယက္ ျပည္ေထာင္စုၾကီးရဲ႕ အေရွ႕ဥေရာပ လြတ္ေျမာက္ေရး ေတာ္လွန္ေရးရဲ႕ အဓိက ေခါင္းေဆာင္ တစ္ေယာက္ျဖစ္ပါတယ္။ သူေရးသားခဲ့တဲ့ ျပဇာတ္ေတြ၊ အက္ေဆးေတြ၊ ေပးစာေတြက အေရွ႕ဥပေရာမွာ ကြန္ျမဴနစ္ အာဏာရွင္ေတြရဲ႕ အုပ္စိုးမွႈေအာက္မွာ ရုိးရုိးသားသား လိပ္ျပာလံုုလံုႏွင့္ အသက္ရွင္ႏိုင္ေရး အတြက္ ရုန္ကန္ရမွႈေတြ အေၾကာင္းေတြပါပဲ။
သူဟာ သစၥာတရားႏွင့္ အသက္ရွင္ခြင့္ရေရးအတြက္ ဘ၀တခုလံုးနဲ႔ ေလာင္းေၾကးထပ္ခဲ့ပါတယ္။ သူ႔အသံုးအႏွႈန္းအတိုင္းဆုိရင္ ကိုယ့္လိပ္ျပာအေပၚ ကိုယ္ရိုးသားျခင္း၊ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းႏွင့္ လူသန္းရာေပါင္းမ်ားစြာရဲ႕ လြတ္လပ္မွႈေတြအေပၚ ဖိႏွိမ့္ထားတဲ့ အာဏာရွင္စနစ္အေပၚ သူရဲေကာင္းဆန္ဆန္ပဲ ရိုးသားခဲ့ပါတယ္။
သူရဲ႕ ေရြးခ်ယ္မွႈအတြက္လည္း ႀကီးႀကီးမားမားေပးဆပ္ခဲ့ရပါတယ္၊ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေထာင္သြင္း အက်ဥ္းခ်ခံခဲ့ရသလုိ၊ ေစာင့္ၾကည့္ခံခဲ့ရ၊ ညွဥ္းပမ္းႏွိပ္စက္ခံခဲ့ရ၊ သူ႔ရဲ႕ စာမူေတြလည္း ပိတ္ပင္ ခံခဲ့ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ႔ သူရဲ႕ အမွန္တရား အလင္းေရာင္ကေတာ့ ပ်ံ႕ႏွံ႔ခဲ့ပါတယ္။
ဟာဗဲလ္ ဟာ သူ႔မ်ဳိးဆက္ေတြကို ေမွ်ာ္ခ်က္ေတြ၊ သတၱိေတြ၊ မေၾကာက္တရားေတြကို ေပးႏိုင္စြမ္းခဲ့တယ္။ မုသားကြန္ယက္ႀကီး ၁၉၈၉ ႏို၀င္ဘာလမွာ ျပိဳက်သြားတဲ့အခါမွာ ခ်က္ႏွင့္ ဆလိုဗက္ကီးယားက သိန္းနဲ႔ ခ်ီတဲ့ လူေပါင္းမ်ားစြာဟာ လမ္းမေတြေပၚ ထြက္လာၾကၿပီး သူတို႔ရဲ႕ လြတ္ေျမာက္ေရးကို ေတာင္းဆုိခဲ့ၾကပါတယ္၊ ေထာင္က်ခံ၊ ေဘးထုတ္ခံထားရတဲ့ ျပဇာတ္ေရး ဆရာတေယာက္လည္း Prague ရဲတုိက္ၾကီးထဲမွာ အသစ္ေရြးခ်ယ္ခံရတဲ့ သမၼတျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။
အဲဒီႏွစ္မွာပဲ ပိုလန္ ညီညြတ္ေရးလွႈပ္ရွားမွႈအဖြဲ႔က ပိုလန္ႏုိင္ငံရဲ႕ ဒီမုိကေရစီႏွင့္ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးဆီ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးမွာ အကူအညီေပးဖို႔ ဖိတ္ၾကားခဲ့လို႔၊ အဲဒီတုန္းက အမွန္တရားရဲ႕ အစြမ္းပကားကို မ်က္ျမင္ဒိဌ ႀကံဳေတြ႔ခဲ့ရပါတယ္။ ပိုလန္လူမ်ဳိးေတြက အဲဒီအကူးအေျပာင္းကို ဥေရာပသို႔ အျပန္ လို႔ ကင္ပြန္းတပ္ၾကပါတယ္။
ဟာဗဲလ္ လို အမွန္တရားႏွင့္ အသက္ရွင္ေနထုိင္သူေတြ၊ ေဒသတခုလံုးက အလြန္ ေလးစားၾကည္ညိဳတာကို ခံရတဲ့ Adam Michnik ၊ Jacek Kuron ၊ Bronislaw Geremek ၊ Gregorsz Lindenberg ၊ Jan Smolar ၊ Irena Grosfeld ႏွင့္ Lech Walesa တို႔လို ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔လည္း ေတြ႔ဆံုခဲ့ရပါတယ္။
သတၱိရွိတဲ့ ဒီအမ်ဳိးသမီးေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ အမ်ဳိးသားေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ဥပမာ လြတ္လပ္ခါစ ပိုလန္ ႏုိင္ငံမွာဆုိရင္ Tadeusz Mazowiecki ႏွင့္ Leszek Balcerowicz တုိ႔လို ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕ သတၱိ၊ အေျမာ္အျမင္ ႏွင့္ ဂုဏ္သိကၡာေတြကို ေပါင္းစပ္လို႔ ေအာင္ျမင္ေအာင္ ဦးေဆာင္ ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။
မွန္ေသာ စကားေျပာၾကားျခင္းဟာ အဲဒီအခ်ိန္က အနာဂတ္အတြက္ ေတာက္ပတဲ့ အလင္းေရာင္ပါပဲ။ သစၥာစကားေၾကာင့္ပဲ သမုိင္းမွာ ေခါင္းမာတဲ့ အေရွ႔ဥပေရာပရဲ႔ ဆုိဗီယက္ လႊမ္းမိုးမွဳကို ဖယ္ရွားႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ Adam Michnik ဟာ ဟာဗဲလ္ လုိပဲ အေၾကာက္တရား ကင္းမဲ့တဲ့ အမွန္တရားရဲ႕ အလင္းေရာင္ပါပဲ။ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္ ဂ်ဴလုိင္လ ပိုလန္မွာ ကြန္ျမဴနစ္ အုပ္ခ်ဳပ္မွဳျပိဳက်သြားတဲ့ အခ်ိန္မွာ Prague ဘယ္ေတာ့ လြတ္လပ္မလဲလုိ႔ သူ႔ကို ေမးေတာ့ ဒီႏွစ္ကုန္ေပါ့လို႔ သူက ျပန္ေျဖခဲ့ပါတယ္။
ခင္ဗ်ား ဘယ္လိုလုပ္သိတာလဲလို႔ ေမးေတာ့ လြန္ခဲ့တဲ့ အပတ္ကပဲ ဟာဗဲလ္ နဲ႔ ေတာင္ကုန္းေတြ ေပၚမွာ ေတြ႔ခဲ့တယ္၊ သူက "အေၾကာက္တရားမရွိရင္ လြတ္လပ္မွႈဟာ လက္တစ္ကမ္းမွာ" လို႔ (Have no fear. Freedom is on the way) ေျပာခဲ့တယ္လို႔ ျပန္ေျဖပါတယ္၊
ဟာဗဲလ္ တြက္တာ မွန္ခဲ့တယ္၊ ေနာက္ထပ္ တလပဲ ေစာင့္ခဲ့ရပါတယ္။
မေကာင္းမွႈေတြ၊ အလိမ္အညာေတြ တေယာက္ဆီကေန ေနာက္တေယာက္ဆီကို ကူးစက္တတ္သလို၊ မွန္ကန္တဲ့ ကိုယ္က်င့္တရားႏွင့္ သတၱိေတြကလည္း တေယာက္ကေန ေနာက္တေယာက္ဆီကို ပြားမ်ားႏိုင္တဲ့ သတၱိရွိပါတယ္။ Michnik နဲ႔ Havel တို႔ရဲ႕ ေအာင္ျမင္မွႈဟာ အင္အားထက္ အမွန္တရားကို ပိုတန္ဖုိးထားတဲ့ မီးေခးလ္ ေဂါဘာေခ်ာ႔ဗ္ လုိ ဆုိဗီယက္ ေခါင္းေဆာင္ နဲ႔ တစိတ္တပိုင္းအားျဖင့္ ဆက္စပ္ေနပါတယ္။
ေဂါဘာေခ်ာ႔ဗ္ ရဲ႕ ေအာင္ျမင္မွႈဟာလည္း တစ္ႏုိင္ငံတည္းသား ႏ်ဴးကလီယားရူပေဗဒပညာရွင္၊ ဆိုဗီယက္ အင္ပါယာရဲ႕ ဗဟိုခ်က္ထဲမွာ ဘ၀တစ္ခုလံုးကို ရင္းႏွီးျပီး အမွန္တရားကို ေျပာဖို႔ သတၱိရွိခ့ဲတဲ့၊ ဒီလိုေျပာခဲ့လို႔ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေခ်ာင္ထုိးခံခဲ့ရတဲ့ Andrei Sakharov လို ၾကီးျမတ္တဲ့ လူေတြဆီကေန တစိတ္တပုိင္းအားျဖင့္ ပ်ံ႔ႏွံ႔ သြားတာျဖစ္ပါတယ္။
ဒီလို စိတ္ဓာတ္အင္အားႏွင့္ ခုိင္ခုိင္မာမာ ဦးေဆာင္မွဳမ်ဳိးေပးခဲ့သူေတြထဲမွာ မဟတၱမၼဂႏၵီလို ပုဂိၢဳလ္မ်ဳိးကို ဥပမာျပႏုိင္ပါေသးတယ္၊ ဂႏၵီကုိယ္တုိင္က သူရဲ႕ ကုိယ္တုိင္ေရးအထုပၸတိၱကို သစၥာတရားႏွင့္ ကြ်ႏု္ပ္၏အေတြ႔အၾကံဳမ်ား The Story of My Experiments With Truth လို႔ အမည္ေပးခဲ့ပါတယ္။
သူတို႔ အားလံုးဟာ သိပံၸပညာ ႏွင့္ ကိုယ္က်င့္တရားေတြဟာ အဆံုးတစ္ေန႔မွာ မုသားေတြနဲ႔ အာဏာတပ္မႀကီးကို မုခ်ေအာင္ႏိုင္မယ္ဆုိတဲ့ သစၥာတရားအေပၚမွာ ယံုၾကည္ခဲ့ၾက ပါတယ္။ ဒီလို ယံုၾကည္မႈဳအတြက္ အသက္ေပးခဲ့သူေတြလည္း မနည္းလွပါဘူး။ သူတုိ႔ရဲ႕ အမွန္တရားအေပၚ ယံုၾကည္တဲ့အတုိင္း လက္ေတြ႔လုပ္ေဆာင္ခဲ့လို႔လည္း ဒီေန႔ က်ေနာ္တို႔ေတြ အက်ဳိးေက်းဇူးေတြကို ခံစားေနၾကတာျဖစ္ပါတယ္။
Václav Havel ရဲ႕ ဘ၀ကေန သစၥာတရားရဲ႕ မယံုႏုိင္စရာ ေအာင္ျမင္မွႈေတြအတြက္ အမွတ္ရစရာ ျဖစ္သလုိ၊ စိတ္ဓာတ္က်စရာေတြကိုလည္း ထပ္သတိေပးေနပါတယ္၊ အဲဒါကေတာ့ သစၥာတရားရဲ႕ ေအာင္ပြဲဟာ ဘယ္ေသာအခါမွ ထာ၀ရမတည္ၿမဲႏိုင္ဘူးဆုိတဲ့ အခ်က္။ မ်ဳိးဆက္တုိင္းဟာ အစဥ္ေျပာင္းလဲေနတဲ့ ႏုိ္င္ငံေရး၊ ယဥ္ေက်းမွဳ၊ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း၊ နည္းပညာေတြ အေပၚမွာ စာရိတၱ မ႑ိဳင္ကို ခုိင္ၿမဲေအာင္ ထိန္းေၾကာင္းဖို႔ လိုတယ္ဆုိတဲ့ အခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။
ဗားကလက္ ဟာဗဲလ္ ကြယ္လြန္ခ်ိ္န္မွာ ရုရွားမွာ ေရြးေကာက္ပြဲ မဲမသမာမွႈေတြအတြက္ ဆႏၵျပေနၾကတယ္၊ အီဂ်စ္မွာ အာဏာကို ခုိင္ခုိင္ၿမဲၿမဲ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားတဲ့ စစ္တပ္ကို ဒီမိုကေရစီအေရး လွႈပ္ရွားသူေတြက ေတာ္လွန္ေနၾကတယ္၊ တရုတ္ျပည္က ေက်းလက္မွာ အဂတိ လုိက္စားတ့ဲ အာဏာပိုင္ေတြကို ဆႏၵျပေနၾကတယ္၊ အေမရိကန္က ၿမိဳ႔ႀကီးေတြမွာ သံခ်ပ္ကာ ယူနီေဖာင္း၀တ္ထားတဲ့ ရဲေတြက ဆႏၵျပသမားေတြကို အၾကမ္းဖက္ၿဖိဳခြင္းေနတယ္၊ ကမၻာတ၀ွမ္းလံုးမွာ အာဏာႏွင့္ သစၥာတရားတို႔ တုိက္ပြဲထဲ ထိပ္တိုက္ေတြ႔ေနၾကတုန္းပါပဲ။
ကမၻာ့ ေနရာအသီးသီးက ဒီေန႔ ရုန္းကန္မွႈေတြဟာ ေလာဘႏွင့္ အမွန္တရားတို႔ရဲ႕ တုိက္ပြဲကေန ထြက္ေပၚလာတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေန႔ စိန္ေခၚမွႈေတြန႔ဲ ဗားကလက္ ဟာဗဲလ္ တို႔ ေခတ္က စိန္ေခၚမွႈေတြ ကြဲျပားေပမယ့္လည္း အမွန္တရားႏွင့္ အသက္ရွင္ျခင္းဆုိတာကေတာ့ အရင္လိုပဲ အေဖာက္မျပန္ အေရးႀကီးတုန္းပါပဲ။
ဒီေန႔ ကမၻာၾကီးရဲ႕ အမွန္တရားက ေငြေၾကးခ်မ္းသာေတြက ဓနကို အာဏာအျဖစ္ ေျပာင္းယူၿပီး၊ သူတို႔ ကိုယ္ပိုင္ဓနေတြ တိုးပြားေအာင္ အဲဒီအာဏာကို အလြဲသံုးစားၾကတယ္၊ သူတို႔ အာဏာေတြနဲ႔ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ကို ဖ်က္စီး၊ မေတာ္မတည့္တဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္ေတြေပးၿပီး စစ္ပြဲေတြကို ဖန္တီး၊ လူမွႈေရး မၿငိမ္သတ္မွႈေတြျဖစ္ေအာင္ ေသြးထုိးေပး၊ ဆင္းရဲသားေတြရဲ႔ ဆႏၵကို လ်စ္လ်ဴရူ႔ထားၾကတယ္၊ ဒီလုပ္ရပ္ဟာ သူတို႔ကိုယ္တုိင္နဲ႔ သူတို႔သားသမီးေတြလည္း တန္ဖုိးႀကီးႀကီး ေပးရမယ္ဆုိတာကိုလည္း သိပံုမရၾကပါဘူး။
ဒီေန႔ ေခတ္ရဲ႕ စိတ္ဓာတ္ေရးရာေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ ဟာဗဲလ္ အုတ္ျမစ္ခ်ေပးခဲ့တဲ့ အေပၚမွာ တည္ေဆာက္ရမယ္။ လူေတာ္ေတာ္မ်ားက အျပဳသေဘာအေျပာင္းအလဲေတြ ျဖစ္မွ ျဖစ္ပါ့ေတာ့မလားလို႔ စိတ္ဓာတ္က်ေနတာလည္းရွိပါတယ္။
အင္အားႀကီးမားတဲ့ ေကာ္ပိုရိတ္ၾကီးေတြရဲ႕ ၀ါဒျဖန္႔မွႈေတြ၊ အလိမ္အညာ လူထုဆက္ဆံေရး နည္းလမ္းေတြ၊ ကုိယ့္အစိုးရေတြ ကိုယ္တုိင္က မရပ္မနား မုသားထုတ္လႊင့္ခ်က္ေတြဟာ Havel တို႔ ၊ Michnik တို႔၊ Andrei Sakharov တို႔ ရင္ဆုိင္ခဲ့ရတဲ့ ရက္စက္တဲ့ ဆိုဗီယက္ေခတ္ရဲ႕ အၾကြင္းအက်န္ေတြပါပဲ။
ဒီလိုႀကီးမားတဲ့ မဟန္႔အတားေတြရွိေနေပမဲ႔ က်ေနာ္တို႔ ကမၻာတလႊား ျဖန္႔က်က္ထားတဲ့ လူမွႈ မီဒီယာေတြရွိေနပါတယ္၊ အထီးက်န္မွႈေတြကို ေက်ာ္လႊားၿပိး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွႈအသစ္ေတြကို သန္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ လူေတြရဲ႔ ေထာက္ခံမွဳရေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ၾကပါတယ္၊ ေအာင္ျမင္ဖုိ႔ ခက္ခဲ့တ့ဲ နည္းလမ္းပဲ ဆုိဆုိ၊ မျပည့္မစံု၊ ခႏိုးခနဲ႔ပဲဆုိဆုိ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ အနည္းဆံုးေသာ ေျပာေရးဆိုခြင့္၊ စုရံုးခြင့္ေတြ ရွိၾကပါတယ္။
ေနာက္ထပ္ အလြန္ၾကီးက်ယ္ၿပီး၊ အေရးၾကီးတဲ့ ေက်းဇူးထူးတခုကေတာ့ ဘ၀ကို အမွန္တရားႏွင့္ ေနထုိင္သြားတဲ့ Václav Havel လုိ ေလးစားစရာပုဂၢိဳလ္တေယာက္ က်ေနာ္တုိ႔ ေရွ႕မွာ ရွိေနတာပါပဲ။
(Jeffery D. Sachs ၏ The Power of Living in Truth ေဆာင္းပါးကို ဘာသာျပန္ ထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။)
ညီေစာလြင္
(စာေရးသူ Jeffrey D. Sachs သည္ ကိုလံဘီယာ တကၠသိုလ္မွ စီးပြားေရး ပညာရွင္ျဖစ္ျဖစ္ျပီး၊ ကုလသမဂၢ အေထြေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္၏ ေထာင္စုႏွစ္ရည္မွန္းခ်က္မ်ား
--
--
ဓါတ္ပုံမျမင္ရရင္ဘေလာ့မွာၾကည့္ပါ...
Rangoon Time
